Giriş
İnanç sistemleri tarih boyunca insanın anlam arayışıyla şekillenmiş ve çeşitli Tanrı tasavvurları etrafında örgütlenmiştir. Ancak bu sistemlerin çoğunda, özellikle de semavi dinlerde, bireysel özgürlük ve irade kavramları ciddi biçimde sınırlandırılmıştır. İslam dini de bu bağlamda incelendiğinde, Tanrı tasavvurunda belirgin bir mazoşist yapı ve bireyin özgür iradesini baskılayan bir mekanizma dikkat çeker. Bu çalışmada, İslam’da Tanrı’nın mazoşist eğilimler taşıdığı ve bireyin özgürlük alanını nasıl daralttığı incelenecektir.
Ana Metin
Mazoşizm, bir varlığın acıdan, işkenceden veya aşağılanmadan haz duyması anlamına gelir. Bu bağlamda, varlığı kanıtlanamamış ve kanıtlanmaya da yaklaşmamış bir Tanrı düşüncesinin ve bu Tanrıya atfedilen dinin (İslam’ın) yapısında da belirgin bir mazoşist eğilim gözlemlenmektedir. İslam dini, bireysel inancı manipüle eden, bireyin hür iradesini baskılayan ve yönlendiren bir oluşum olarak değerlendirilmelidir. Bu dinin temel kaynağı olan ve Tanrı'nın sözü olduğu iddia edilen Kur’an’da, Tanrı'nın mazoşist bir tavırla dini yönetmeye ve bireysel iradeye egemen olmaya çalıştığına dair ifadeler yer almaktadır.
Bireyin zihninde oluşturduğu kavramsal ütopyalar olan cennet ve cehennem düşünceleri, bu mazoşist yapının ve bireysel iradenin feshedilmesinin temel araçlarıdır. İslam’da, Tanrı’ya, meleklere, peygamber sıfatı taşıyan varlıkların gerçekliğine ve kutsal kitaba inanmak gerektiği vurgulanır. İnananlara cennet vaat edilir; iyilik yapmak ve ibadet etmek gibi yükümlülükler de bu vaadin parçasıdır. Ancak cehennem kavramı işin seyrini değiştirir.
Cehenneme gitmemek için, cennete giden yolun bütün kurallarına riayet etmek gerekir. Kurallar çiğnendiğinde ise ebedi bir azapla cezalandırılmak söz konusudur. İşte tam da burada Tanrı’nın mazoşist doğası ve bireysel özgürlüğün bastırılması kendisini gösterir. Bireye iyilik yapma ve ibadet etme imkânı sunulurken, bu yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde, sonsuz işkence ile tehdit edilmekte; dolayısıyla seçim özgürlüğü gerçek anlamda bireye bırakılmamaktadır.
Bu noktada temel bir soru gündeme gelir:
Neden bir dine veya Tanrı'ya inanmak zorundayız?
Birey, özgür bir iradeye sahip gibi görünse de, sonuçta karşısına çıkarılan ebedi cehennem tehdidi nedeniyle, bir inanca zorunlu olarak yönelmektedir. Böylelikle, mazoşist bir Tanrı’nın doğru dini olarak sunulan İslam’a inanmak, özgür bir tercihten çok, varoluşsal bir mecburiyet hâlini almaktadır.
İnanç burada bir özgürlük değil, bir zorunluluk mekanizmasıdır. Bu mekanizma, bireyi korku ve vaad arasında sıkıştırarak, düşünsel bağımsızlığı baskılar. İtaatin ödülü cennet, başkaldırının cezası ise cehennemdir. Dolayısıyla İslam dini, bireysel iradeyi serbest bırakan değil; onu, kutsal bir metin aracılığıyla kontrol eden ve yönlendiren bir sistemdir. Bu bağlamda, İslam’ın Tanrısı, bireyin özgür iradesini tehdit eden, onun korkularını ve umutlarını kendi iktidarını tesis etmek için kullanan mazoşist bir Tanrı figürü olarak karşımıza çıkar.
Sonuç
Sonuç olarak, İslam dini içerisinde tasvir edilen Tanrı figürü, bireysel özgürlük kavramını sistematik bir şekilde baskılayan ve bireyi korku-ödül mekanizmasıyla yönlendiren bir yapıya sahiptir. Bu durum, özgür iradeyi yalnızca teorik bir imkân olarak bırakmakta, pratiğe ise zorunlu itaati dayatmaktadır. Tanrı’nın sunduğu cennet ve cehennem kurguları, bireyin kendi öz iradesiyle seçim yapmasını değil, cezalandırılmamak korkusuyla belirli bir yola mecbur kalmasını sağlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, İslam dini, bir mazoşist Tanrı’nın ideolojisini yansıtan ve bireyi özgürlükten mahrum bırakan bir inanç sistemi olarak değerlendirilebilir.
Kaynakça
Feuerbach, Ludwig. The Essence of Christianity. (Translated by George Eliot). New York: Dover Publications, 2008.
Freud, Sigmund. The Future of an Illusion. New York: W. W. Norton & Company, 1961.
İbn Rüşd. Tehâfütü't-Tehâfüt (Tutarsızlığın Tutarsızlığı). Çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Klasik Yayınları, 2004.
Russell, Bertrand. Why I Am Not a Christian. London: Routledge, 2004.
Sartre, Jean-Paul. Existentialism Is a Humanism. New Haven: Yale University Press, 2007.
Watt, W. Montgomery. Islamic Philosophy and Theology. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1985.
Yüceer, Ali Osman. “İslam’da Özgür İrade Meselesi Üzerine.” İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 14, sayı 2, 2013, ss. 45-68.
